Ban chấp hành Hội Bảo tồn dân ca các dân tộc tỉnh khoá III, nhiệm kỳ 2022 - 2027.
Từ một tổ chức tiền thân là Chi hội Thành phố Cao Bằng với 70 hội viên sáng lập, đến nay, Hội Bảo tồn dân ca các dân tộc tỉnh Cao Bằng đã phát triển 10 chi hội/10 huyện, thành phố với tổng số hội viên trên 2.200 người. Các chi hội có số hội viên đông nhất là Quảng Hòa 523 hội viên, Trùng Khánh 415 hội viên. Hội có 35 câu lạc bộ dân ca được thành lập và duy trì hoạt động khá. Công tác phát triển hội viên luôn hoàn thành vượt mức chỉ tiêu kế hoạch đề ra. Là Hội tự nguyện, không đặc thù, toàn thể cán bộ, hội viên luôn đoàn kết, đồng lòng khắc phục khó khăn, bền bỉ thực hiện nhiệm vụ trong hoàn cảnh thiếu thốn vê kinh phí, phạm vi hoạt động trên địa bàn rộng lớn, lại phải trải qua đại dịch covid-19. Từ năm 2020 đến hết tháng 02/2025, Hội đã nỗ lực phấn đấu và đạt được một số kết quả như sau:
Hội luôn chú trọng công tác tư tưởng, nâng cao nhận thức cho cán bộ, hội viên về vai trò, ý nghĩa của việc bảo tồn và phát huy dân ca, dân nhạc, dân vũ các dân tộc. Mỗi hội viên đều nắm vững các văn bản chỉ đạo, say mê, tâm huyết với sự nghiệp bảo tồn và phát huy dân ca các dân tộc. Hội quan tâm triển khai các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước đến toàn thể hội viên; đặc biệt là Kết luận số 76-KL/TW ngày 04/6/2020 của Bộ Chính trị khóa XII về việc tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 33-NQ/TW ngày 09/6/2014 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về “xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước”; Chỉ thị số 36-CT/TU ngày 01/4/2020 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Cao Bằng về bảo tồn và phát huy dân ca các dân tộc tỉnh Cao Bằng; Đồng thời, Hội đẩy mạnh tuyên truyền, thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ của Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh khóa XIX, nhiệm kỳ 2020 - 2025; tổ chức nhiều hoạt động thiết thực hướng tới các ngày lễ kỷ niệm của dân tộc, đặc biệt là các ngày kỷ niệm năm chẵn, kết hợp với nhiệm vụ chính trị, kinh tế, xã hội và phát triển du lịch, góp phần quảng bá, nâng cao giá trị văn hóa đặc sắc của tỉnh Cao Bằng.

Chương trình hát Then, đàn Tính với sự tham gia của 1.000 người được dàn dựng công phu (Ảnh: Báo Cao Bằng).
Hội chủ động tích cực tham gia các hoạt động chính trị, văn hóa, xã hội của địa phương, vừa góp phần thực hiện nhiệm vụ chung, vừa gắn kết với mục tiêu bảo tồn và phát huy giá trị dân ca các dân tộc, tạo hiệu ứng lan tỏa sâu rộng trong cộng đồng. Hằng năm, Hội Bảo tồn dân ca chủ động xây dựng kế hoạch tham gia vào các chương trình văn hóa, văn nghệ mừng Đảng, mừng xuân. Hội đã động viên được trên 7.600 lượt hội viên tham gia phục vụ các lễ hội truyền thống, kỷ niệm các ngày lễ lớn của dân tộc, đáp ứng các sự kiện diễn ra trên địa bàn. Nổi bật là: Chương trình hát Then, đàn Tính năm 2023 tại Khu du lịch thác Bản Giốc (huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng) với sự tham gia của 1.000 người - Sự kiện đã được Tổ chức kỷ lục Việt Nam trao Bằng chứng nhận và Kỷ niệm chương xác lập kỷ lục Màn đồng diễn hát Then, đàn Tính có số lượng người tham gia đông nhất Việt Nam với chủ đề “Cội nguồn và Bản sắc Then Tính Cao Bằng”; du lịch về nguồn tại Pác Bó (Hà Quảng), rừng Trần Hưng Đạo (Nguyên Bình) và biểu diễn dân ca thường xuyên trên phố đi bộ Kim Đồng, thành phố Cao Bằng, các hoạt động dân ca gắn với các tuyến du lịch. Qua đó, thúc đẩy mạnh mẽ việc phát triển du lịch ở địa phương, phát huy giá trị Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Non nước Cao Bằng.
Công tác sưu tầm nghiên cứu dân ca các dân tộc, giai đoạn 2020 - 2025, Hội Bảo tồn dân ca đã tổ chức nghiên cứu sưu tầm được 56 bài hát dân ca các dân tộc, gồm nhiều thể loại Hát then, Lượn Then, Dá hai, Pụt Lằn, Xà xá, Sli Giang, Nàng ới, Hà Lều, Lượn Cọi, Lượn Slương, Hèo Phưn, Phong Slư. Sáng tác, đặt lời mới được 155 bài hát, một số bài hát có chất lượng được phổ biến rộng rãi trong công chúng địa phương toàn tỉnh. Xây dựng được 56 chương trình văn nghệ dân ca từ các chi hội huyện đến tỉnh để phục vụ Nhân dân và phục vụ nhiệm vụ chính trị, thiết thực bảo tồn, lưu giữ, phát huy giá trị dân ca các dân tộc.

Các nghệ nhân hát then - đàn tính huyện Trà Lĩnh thường xuyên tổ chức giao lưu nhằm giữ gìn,
phát huy những làn điệu dân ca của dân tộc (Ảnh: Báo Cao Bằng).
Trong công tác truyền dạy, phổ biến dân ca trong Nhân dân: dưới sự chỉ đạo tích cực của Thường trực Tỉnh hội, công tác truyền dạy và phổ biến dân ca trong Nhân dân đã đạt nhiều kết quả đáng ghi nhận. Các nghệ sĩ, nghệ nhân tâm huyết đã nhiệt tình truyền dạy cho hội viên, góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống. Các chi hội trên địa bàn toàn tỉnh đã xây dựng được 38 chương trình nghệ thuật trình diễn dân ca các dân tộc. Công tác truyền dạy dân ca ngắn ngày luôn được các chi hội trên địa bàn toàn tỉnh quan tâm với nhiều lớp truyền dạy cho 650 học viên đủ các thành phần, lứa tuổi. Nổi bật nhất là các huyện: Hà Quảng, Nguyên Bình, Bảo Lạc và thành phố Cao Bằng; xã Vân Trình, thị trấn Đông Khê, xã Đức Long huyện Thạch An, các xóm Bế Triều, thị trấn Nước Hai, huyện Hòa An. Đặc biệt, Nghệ sĩ ưu tú Hoàng Kim Tuế, nghệ sĩ Đinh Thị Niêm, Nông Kiều Oanh, Lê Thu Diễm đã mở được 10 lớp học, truyền dạy được 220 học viên. Nghệ nhân ưu tú Đinh Trọng Thức (Nguyên Bình), nghệ nhân Nông thị Tâm (Bảo Lạc), nghệ nhân Nông Văn Ngoạt (Trùng Khánh) cùng với nhiều nghệ nhân khác trên địa bàn toàn tỉnh đã tích cực truyền dạy dân ca Hát then trong quần chúng nhân dân. Hội viên Lê Chí Thanh đã sáng tác đặt lời mới và trực tiếp truyền dạy dân ca như: Nàng ới, Pụt Lằn, Xà xá, Dá hai trên địa bàn Thành phố Cao Bằng, góp phần gìn giữ và phát huy nét đẹp âm nhạc dân ca địa phương.
Về sáng tác, phát triển dân ca, Hội đã Động viên, khuyến khích các nghệ nhân, hội viên sáng tác đặt lời mới mang hơi thở thời đại, đáp ứng nhu cầu thưởng thức nghệ thuật của công chúng. Hội viên đã sáng tác được 150 bài hát dân ca; nhiều bài hát đã đạt giải cao: A, B tại các cuộc liên hoan dân ca trong tỉnh, khu vực và trong nước. Đồng thời, quan tâm tạo điều kiện, cung cấp thông tin về các loại hình dân ca dân tộc cho các văn nghệ sĩ, nhạc sĩ trong và ngoài tỉnh đến tìm hiểu và sáng tạo ra các bài hát mới dựa trên chất liệu dân ca Cao Bằng.
Đối với công tác giao lưu, quảng bá, tuyên truyền dân ca các dân tộc, Hội đã tổ chức đoàn nghệ thuật quần chúng đến Lễ hội Lục Nà, tỉnh Quảng Ninh; giao lưu văn nghệ dân ca với Đoàn Nghệ thuật Long Châu, Trung Quốc tại Phục Hòa, huyện Quảng Hòa. Tham gia biểu diễn dân ca đón Đoàn đại biểu Trung Quốc sang dự Lễ kỷ niệm 525 Ngày thành lập tỉnh Cao Bằng. Thực hiện Chương trình của Truyền hình Báo Nhân dân về chủ đề: “Người giữ gìn và lan tỏa văn hóa dân gian”, phóng sự “Hồi sinh câu hát Dá Hai” và phóng sự “Tìm về câu hát Dá Hai” của Truyền hình VTV5 giới thiệu về đồng chí Lê Chí Thanh; Hội đã kết hợp với Đoàn nghệ thuật tỉnh thực hiện thành công phát sóng truyền hình nhiều lần quảng bá con người và dân ca Dá Hai Cao Bằng. Thường trực Hội, đồng chí Lê Chí Thanh và Hoàng Kim Tuế, Nghệ nhân ưu tú Hoàng Đức Hiền đã tham gia tích cực, hiệu quả vào Chương trình số hóa các di sản văn hóa phi vật thể Cao Bằng và thực hiện cuốn phim “Non nước Cao Bằng” do Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch chủ trì thực hiện. Trong Ngày hội Đại đoàn kết các dân tộc cả nước tổ chức tại Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội, Ban Tổ chức Ngày hội đã đề nghị đồng chí Lê Chí Thanh viết lời ca cho bài hát Then: “Ngày hội đại đoàn kết toàn dân”, NSUT Hoàng Kim Tuế phổ giai điệu và các hội viên Chi hội Thành phố phối hợp với các hội viên là diễn viên Đoàn Nghệ thuật tỉnh Cao Bằng luyện tập để trình diễn. Bài hát đã mang lời ca, âm hưởng hát Then Cao Bằng đến với công chúng cả nước, được lựa chọn là tiết mục khai mạc đầu tiên vào 20h ngày 16/11/2024. Đoàn Cao Bằng cùng đã đem các tiết mục Hát then đi tham gia biểu diễn tại lễ hội và đạt được kết quả tốt.
Công tác Nghiên cứu khoa học xã hội, nhân văn luôn được Hội quan tâm coi trọng. Phát huy thành quả nghiên cứu Đề tài: Đề xuất giải pháp bảo tồn và phát huy giá trị dân ca các dân tộc Tày, Nùng, Mông, Dao, được Hội đồng khoa học tỉnh xếp loại xuất sắc; Hội đã tích cực tham gia Đề án: Đưa một số làn điệu dân ca các dân tộc vào Trường năng khiếu Nghệ thuật - Thể thao của tỉnh. Kết quả, được Hội đồng Khoa học của tỉnh xếp loại Khá. Hưởng ứng thực hiện Đề án: “Bảo tồn, phục dựng di sản văn hóa Dá hai Thông Huề, xã Đoài Dương, huyện Trùng khánh tỉnh Cao Bằng”, trong nhóm nghiên cứu đề tài Dá hai có 5/9 người là hội viên của Hội, trong đó, Chủ nhiệm đề tài là đồng chí Chủ tịch Hội Bảo tồn dân ca các dân tộc tỉnh Cao Bằng.
Động viên nghệ nhân là hội viên chế tác nhạc cụ phục vụ cho dân ca Hát then-Đàn tính trong 5 năm đạt 3.500 cây đàn, được hội viên và các địa phương trong tỉnh, trong nước yêu thích sử dụng rộng rãi.
Trong tổ chức thực hiện nhiệm vụ, Hội thường xuyên phối hợp với các đơn vị Đài Phát thanh - Truyền hình tỉnh, Trung tâm Văn hóa, Đoàn nghệ thuật, các ban ngành chức năng hữu quan của tỉnh và các huyện, thành phố tham gia vào các sự kiện chính trị, xã hội diễn ra trên địa bàn. Chủ động tích cực phối hợp với phòng Văn hóa và Thông tin các huyện và thành phố theo Chương trình đưa văn hóa thông tin về cơ sở, xây dựng nông thôn mới có hiệu quả, được đông đảo bà con Nhân dân hưởng ứng nhiệt tình, văn nghệ hóa đưa chủ trương chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước vào cuộc sống.
Tuy còn những hạn chế, thiếu sót, nhưng trong 5 năm qua, Hội Bảo tồn dân ca các dân tộc đã không ngừng nỗ lực phấn đấu, khẳng định vai trò nòng cốt trong công tác bảo tồn, phát huy và phát triển giá trị dân ca các dân tộc. Hội đã tạo nên phong trào văn hóa, văn nghệ quần chúng sôi nổi, lan tỏa rộng khắp trên địa bàn toàn tỉnh, làm phong phú đời sống tinh thần, nâng cao ý thức gìn giữ bản sắc văn hóa của Nhân dân, góp phần quan trọng vào thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.