Chiến thắng Đông Khê - Chiến thắng mở màn Chiến dịch Biên giới năm 1950
Chiến thắng Đông Khê (16 - 18/9/1950) đã trở thành mốc son mở màn cho Chiến dịch Biên giới lịch sử. Với tinh thần quyết chiến, quyết thắng, quân và dân ta đã đập tan cứ điểm quan trọng của thực dân Pháp trên đường số 4, tạo thế và lực mới cho cuộc kháng chiến. Thắng lợi này không chỉ giải phóng vùng biên giới Cao Bằng, mà còn làm thay đổi cục diện chiến trường Đông Dương, đưa cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp bước sang giai đoạn phát triển cao hơn.
Đến đầu năm 1950, cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của ta đã giành được nhiều thắng lợi quan trọng. Lực lượng vũ trang từng bước trưởng thành, một đại đoàn và nhiều trung đoàn chủ lực được xây dựng, đẩy mạnh vận động chiến tiến tới trên chiến trường Bắc Bộ. Cách mạng Trung Quốc thành công và sự ra đời của Nước Cộng hòa Dân chủ nhân dân Trung Hoa (01/10/1949) tạo điều kiện cho cách mạng nước ta tiếp nhận sự trợ giúp, ủng hộ tinh thần, vật chất của bạn bè thế giới. Tuy nhiên, việc Pháp mở rộng chiếm đóng các khu vực đông người nhiều của ở đồng bằng và trung du Bắc Bộ, ra sức phong tỏa biên giới đã ảnh hưởng lớn đến xây dựng và phát triển lực lượng của ta.
Trong bối cảnh đó, tháng 6/1950, Ban Thường vụ Trung ương Đảng chủ trương mở Chiến dịch Biên giới nhằm đưa cuộc kháng chiến tiến lên bước mới. Yêu cầu của chiến dịch là tiêu diệt một bộ phận sinh lực địch; giải phóng vùng biên giới Cao Bằng; thu hẹp phạm vi chiếm đóng của địch; mở rộng và củng cố căn cứ địa Việt Bắc, tiến tới giành quyền chủ động chiến lược trên chiến trường chính. Để trực tiếp lãnh đạo quân, dân, chính, đảng thực hiện mục đích của chiến dịch, tháng 7/1950, theo quyết nghị của Ban Thường vụ Trung ương, Bộ Chỉ huy và Đảng uỷ Mặt trận Biên giới được thành lập do đồng chí Võ Nguyên Giáp, Uỷ viên Thường vụ Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Tổng Tư lệnh Quân đội quốc gia và dân quân Việt Nam trực tiếp làm Chỉ huy trưởng kiêm Bí thư Đảng uỷ mặt trận.
Ngày 12/8/1950, Trung ương ra chỉ thị cho các cấp ủy Đảng nói rõ: Chiến dịch Biên giới là một chiến dịch rất quan trọng và nhắc nhở các địa phương trong toàn quốc phối hợp, kiềm chế, tiêu hao sinh lực địch không cho chúng tiếp viện. Trong thư gửi các chiến sĩ ngoài mặt trận, Chủ tịch Hồ Chí Minh nhắc nhở phải dũng cảm, kiên quyết chiến đấu tiêu diệt địch, “chỉ cho đánh thắng, không cho đánh bại”.
Tỉnh Cao Bằng được chọn làm chiến trường chính của Chiến dịch Biên giới, đồng thời cũng là hậu phương tại chỗ cung cấp sức người, sức của phục vụ chiến dịch. Xã Quốc Phong, huyện Quảng Uyên, tỉnh Cao Bằng (nay thuộc xã Quảng Uyên, tỉnh Cao Bằng) được chọn làm “đại bản doanh” của Sở Chỉ huy chiến dịch.
Ý định ban đầu khi quyết tâm chiến đấu, ta xác định là đánh Cao Bằng trước, song qua nghiên cứu tình hình so sánh lực lượng thấy Cao Bằng là một cứ điểm mạnh, ta khó có khả năng tấn công dứt điểm, nếu giành được chiến thắng cũng sẽ thương vong, tổn thất lớn, ảnh hưởng đến giai đoạn tiếp sau của chiến dịch, nên ta quyết định chuyển mục tiêu mở màn chiến dịch xuống đánh cứ điểm Đông Khê. Bác Hồ và Bộ chỉ huy chiến dịch nhận định: Đông Khê là mắt xích quan trọng trong tuyến phòng thủ của địch trên đường số 4, lại tương đối độc lập. Nếu Đông Khê thất thủ buộc địch phải đưa quân ứng cứu tạo điều kiện cho ta tiêu diệt địch trong khi chúng đang vận động.
Sau khi xem xét, cân nhắc tình hình, Đảng uỷ chiến dịch đã quyết nghị phương án tác chiến mới, đảm bảo chắc thắng, đó là đánh Đông Khê trước - nơi địch “yếu nhưng lại hiểm yếu” để mở màn chiến dịch. Ngày 21/8/1950, theo phương châm “đánh điểm diệt viện”, Bộ chỉ huy chiến dịch quyết định: trước hết tiêu diệt Đông Khê, đồng thời diệt quân ứng cứu, sau đó chuyển lực lượng xuống đánh Thất Khê hoặc địch vận động quanh Thất Khê; cuối cùng chuyển lên đánh Cao Bằng. Không loại trừ trường hợp địch bỏ Cao Bằng sau khi Đông Khê mất, ta kiên quyết tiêu diệt số quân rút khỏi Cao Bằng.
Cùng với các tỉnh trong cả nước, Đảng bộ và nhân dân Cao Bằng đã nhận thức rõ vị trí và trách nhiệm của mình trong chiến dịch này. Ban huy động dân công cấp tỉnh, huyện, xã được thành lập gồm trên một nửa số cán bộ. Với khẩu hiệu “Tất cả cho chiến dịch toàn thắng”, Đảng bộ đã lãnh đạo huy động 78.224 người, trong đó hai phần ba là phụ nữ với 1.340.748 ngày công phục vụ cho chiến dịch. Đông đảo nhân dân thuộc các dân tộc ở vùng xa xôi hẻo lánh như Bảo Lạc, Nguyên Bình cách xa mặt trận hàng chục ngày đường cũng vui vẻ xuống núi hăng hái đi dân công phục vụ tiền tuyến. Nếu tính từ đầu năm 1950, Cao Bằng đã huy động tới 5,7 triệu ngày công phục vụ vào sự nghiệp kháng chiến, bình quân mỗi lao động đã đóng góp trên 100 ngày công; chưa kể trên 20.000 nam nữ thanh niên các dân tộc tham gia bộ đội trực tiếp chiến đấu ngoài chiến trường. Ngoài sức người, Cao Bằng còn huy động được 2.346 tấn gạo, trên 120 tấn thực phẩm phục vụ chiến dịch. Đây là một cuộc động viên lớn nhất từ khi bước vào cuộc kháng chiến đến nay.
Nhiệm vụ quân sự do Bộ Chỉ huy chiến dịch giao cho bộ đội địa phương tỉnh là: Chặn quân địch vào phía Án Lại, Nước Hai, Bản Tấn (nay thuộc xã Nguyễn Huệ, Hòa An và phường Thục Phán); chặn đường rút lui về phía Bắc Kạn (nay thuộc tỉnh Thái Nguyên), Đông Khê; truy kích và tiêu hao địch; chặn đường tiếp tế hàng không của chúng; khi mặt trận Đông Khê nổ súng thì ở thị xã cùng nổ súng phối hợp. Bộ đội địa phương còn được giao nhiệm vụ bảo vệ toàn bộ kho tàng trên các trục đường giao thông chính để phục vụ cho chiến dịch.
Cuối tháng 8, đầu tháng 9/1950, Chủ tịch Hồ Chí Minh lên Cao Bằng. Đây là lần thứ tư Người trở lại Cao Bằng. Tại căn cứ Lam Sơn, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nghe báo cáo của Ban Thường vụ Tỉnh uỷ và Người đã cho những chỉ thị quan trọng. Sau đó, Người đến Sở chỉ huy chiến dịch và nghe Bộ Chỉ huy chiến dịch báo cáo tình hình. Người kiểm tra kế hoạch tác chiến, xem xét công tác chuẩn bị hậu phương, theo dõi kịp thời diễn biến của chiến dịch, góp những ý kiến chỉ đạo và động viên cán bộ, bộ đội, dân công. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã lên đài quan sát của mặt trận trên đỉnh núi Báo Đông, Người đã làm bài thơ “Lên núi” nổi tiếng:
Trong bối cảnh đó, tháng 6/1950, Ban Thường vụ Trung ương Đảng chủ trương mở Chiến dịch Biên giới nhằm đưa cuộc kháng chiến tiến lên bước mới. Yêu cầu của chiến dịch là tiêu diệt một bộ phận sinh lực địch; giải phóng vùng biên giới Cao Bằng; thu hẹp phạm vi chiếm đóng của địch; mở rộng và củng cố căn cứ địa Việt Bắc, tiến tới giành quyền chủ động chiến lược trên chiến trường chính. Để trực tiếp lãnh đạo quân, dân, chính, đảng thực hiện mục đích của chiến dịch, tháng 7/1950, theo quyết nghị của Ban Thường vụ Trung ương, Bộ Chỉ huy và Đảng uỷ Mặt trận Biên giới được thành lập do đồng chí Võ Nguyên Giáp, Uỷ viên Thường vụ Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Tổng Tư lệnh Quân đội quốc gia và dân quân Việt Nam trực tiếp làm Chỉ huy trưởng kiêm Bí thư Đảng uỷ mặt trận.
Ngày 12/8/1950, Trung ương ra chỉ thị cho các cấp ủy Đảng nói rõ: Chiến dịch Biên giới là một chiến dịch rất quan trọng và nhắc nhở các địa phương trong toàn quốc phối hợp, kiềm chế, tiêu hao sinh lực địch không cho chúng tiếp viện. Trong thư gửi các chiến sĩ ngoài mặt trận, Chủ tịch Hồ Chí Minh nhắc nhở phải dũng cảm, kiên quyết chiến đấu tiêu diệt địch, “chỉ cho đánh thắng, không cho đánh bại”.
Tỉnh Cao Bằng được chọn làm chiến trường chính của Chiến dịch Biên giới, đồng thời cũng là hậu phương tại chỗ cung cấp sức người, sức của phục vụ chiến dịch. Xã Quốc Phong, huyện Quảng Uyên, tỉnh Cao Bằng (nay thuộc xã Quảng Uyên, tỉnh Cao Bằng) được chọn làm “đại bản doanh” của Sở Chỉ huy chiến dịch.
Ý định ban đầu khi quyết tâm chiến đấu, ta xác định là đánh Cao Bằng trước, song qua nghiên cứu tình hình so sánh lực lượng thấy Cao Bằng là một cứ điểm mạnh, ta khó có khả năng tấn công dứt điểm, nếu giành được chiến thắng cũng sẽ thương vong, tổn thất lớn, ảnh hưởng đến giai đoạn tiếp sau của chiến dịch, nên ta quyết định chuyển mục tiêu mở màn chiến dịch xuống đánh cứ điểm Đông Khê. Bác Hồ và Bộ chỉ huy chiến dịch nhận định: Đông Khê là mắt xích quan trọng trong tuyến phòng thủ của địch trên đường số 4, lại tương đối độc lập. Nếu Đông Khê thất thủ buộc địch phải đưa quân ứng cứu tạo điều kiện cho ta tiêu diệt địch trong khi chúng đang vận động.
Sau khi xem xét, cân nhắc tình hình, Đảng uỷ chiến dịch đã quyết nghị phương án tác chiến mới, đảm bảo chắc thắng, đó là đánh Đông Khê trước - nơi địch “yếu nhưng lại hiểm yếu” để mở màn chiến dịch. Ngày 21/8/1950, theo phương châm “đánh điểm diệt viện”, Bộ chỉ huy chiến dịch quyết định: trước hết tiêu diệt Đông Khê, đồng thời diệt quân ứng cứu, sau đó chuyển lực lượng xuống đánh Thất Khê hoặc địch vận động quanh Thất Khê; cuối cùng chuyển lên đánh Cao Bằng. Không loại trừ trường hợp địch bỏ Cao Bằng sau khi Đông Khê mất, ta kiên quyết tiêu diệt số quân rút khỏi Cao Bằng.
Cùng với các tỉnh trong cả nước, Đảng bộ và nhân dân Cao Bằng đã nhận thức rõ vị trí và trách nhiệm của mình trong chiến dịch này. Ban huy động dân công cấp tỉnh, huyện, xã được thành lập gồm trên một nửa số cán bộ. Với khẩu hiệu “Tất cả cho chiến dịch toàn thắng”, Đảng bộ đã lãnh đạo huy động 78.224 người, trong đó hai phần ba là phụ nữ với 1.340.748 ngày công phục vụ cho chiến dịch. Đông đảo nhân dân thuộc các dân tộc ở vùng xa xôi hẻo lánh như Bảo Lạc, Nguyên Bình cách xa mặt trận hàng chục ngày đường cũng vui vẻ xuống núi hăng hái đi dân công phục vụ tiền tuyến. Nếu tính từ đầu năm 1950, Cao Bằng đã huy động tới 5,7 triệu ngày công phục vụ vào sự nghiệp kháng chiến, bình quân mỗi lao động đã đóng góp trên 100 ngày công; chưa kể trên 20.000 nam nữ thanh niên các dân tộc tham gia bộ đội trực tiếp chiến đấu ngoài chiến trường. Ngoài sức người, Cao Bằng còn huy động được 2.346 tấn gạo, trên 120 tấn thực phẩm phục vụ chiến dịch. Đây là một cuộc động viên lớn nhất từ khi bước vào cuộc kháng chiến đến nay.
Nhiệm vụ quân sự do Bộ Chỉ huy chiến dịch giao cho bộ đội địa phương tỉnh là: Chặn quân địch vào phía Án Lại, Nước Hai, Bản Tấn (nay thuộc xã Nguyễn Huệ, Hòa An và phường Thục Phán); chặn đường rút lui về phía Bắc Kạn (nay thuộc tỉnh Thái Nguyên), Đông Khê; truy kích và tiêu hao địch; chặn đường tiếp tế hàng không của chúng; khi mặt trận Đông Khê nổ súng thì ở thị xã cùng nổ súng phối hợp. Bộ đội địa phương còn được giao nhiệm vụ bảo vệ toàn bộ kho tàng trên các trục đường giao thông chính để phục vụ cho chiến dịch.
Cuối tháng 8, đầu tháng 9/1950, Chủ tịch Hồ Chí Minh lên Cao Bằng. Đây là lần thứ tư Người trở lại Cao Bằng. Tại căn cứ Lam Sơn, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nghe báo cáo của Ban Thường vụ Tỉnh uỷ và Người đã cho những chỉ thị quan trọng. Sau đó, Người đến Sở chỉ huy chiến dịch và nghe Bộ Chỉ huy chiến dịch báo cáo tình hình. Người kiểm tra kế hoạch tác chiến, xem xét công tác chuẩn bị hậu phương, theo dõi kịp thời diễn biến của chiến dịch, góp những ý kiến chỉ đạo và động viên cán bộ, bộ đội, dân công. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã lên đài quan sát của mặt trận trên đỉnh núi Báo Đông, Người đã làm bài thơ “Lên núi” nổi tiếng:
Chống gậy lên non xem trận địa
Vạn trùng núi đỡ vạn trùng mây
Quân ta thế mạnh nuốt Ngưu Đẩu
Thề diệt xâm lăng lũ sói cầy.
Vạn trùng núi đỡ vạn trùng mây
Quân ta thế mạnh nuốt Ngưu Đẩu
Thề diệt xâm lăng lũ sói cầy.
Chủ tịch Hồ Chí Minh trên Đài quan sát Mặt trận Đông Khê năm 1950. Ảnh: Vũ Năng An.
Tin Chủ tịch Hồ Chí Minh ra trận đã gây xúc động mạnh mẽ trong lòng cán bộ, chiến sĩ, đặc biệt là đối với nhân dân các dân tộc Cao Bằng. Bác Hồ ra trận là biểu hiện ý chí quyết thắng quân địch cao nhất của Đảng và nhân dân ta. Khắp mặt trận, quân và dân nô nức thi đua lập công, phấn khởi tin tưởng vào thắng lợi.
Với việc nắm chắc tình hình và chuẩn bị mọi mặt chu đáo, các đơn vị của ta lợi dụng địa hình bí mật áp sát Đông Khê, hình thành thế gọng kìm trên hai hướng Bắc - Nam. Đúng 6h00 ngày 16/9/1950, ta tiến hành trận đánh lớn then chốt tiêu diệt cụm cứ điểm Đông Khê. Đông Khê, một căn cứ quan trọng của địch cách Thất Khê 23 km, sau khi bị đánh hồi tháng 5/1950, từ một cứ điểm, địch đã củng cố Đông Khê thành cụm cứ điểm mạnh. Sau hơn hai ngày đêm chiến đấu ác liệt, đến ngày 18/9/1950, quân ta đã tiêu diệt hoàn toàn cụm cứ điểm Đông Khê, diệt trên 300 tên địch, cổ vũ khí thế chiến đấu và tạo ra thế thuận lợi mới cho chiến dịch. Phối hợp với Đông Khê, tại thị xã, quân ta cũng đã nổ súng giam chân và tiêu hao địch. Trong trận mở màn này, xuất hiện nhiều tấm gương chiến đấu và phục vụ chiến đấu dũng cảm. Chiến sĩ La Văn Cầu nhờ đồng đội dùng lưỡi lê chặt đứt cánh tay bị thương của mình tiếp tục xông lên phá lô cốt địch, giương lá cờ đầu của phong trào giết giặc lập công. Đại đội trưởng Trần Cừ, lấy thân mình lấp lỗ châu mai mở đường cho đơn vị xông lên diệt địch. Tiểu đội trưởng Lý Viết Mưu dùng bộc phá đánh sập lô cốt địch đã anh dũng hy sinh. Chiến thắng Đông Khê còn có sự đóng góp không nhỏ của các chiến sỹ dân công hoả tuyến, bám sát và phục vụ kịp thời bộ đội chiến đấu, không ngần ngại hy sinh gian khổ lăn xả vào lửa đạn cứu thương binh đưa về hậu tuyến, tiêu biểu là các chị Đinh Thị Dậu, Triệu Thị Soi, Nguyễn Thị Bé, Đinh Thị Bỏng...
Mất cứ điểm Đông Khê, quân địch rơi vào tình thế vô cùng nguy khốn: Thất Khê bị uy hiếp, Cao Bằng bị cô lập, thế phòng thủ trên đường số 4 lung lay. Quân Pháp buộc phải rút khỏi Cao Bằng theo đường số 4 bằng kế hoạch “hành quân kép”: Một mặt, tổ chức một binh đoàn do Lơ-pa-giơ chỉ huy từ Thất Khê lên chiếm lại Đông Khê để đón quân từ Cao Bằng do Sác-tông chỉ huy rút về; mặt khác, hành binh Phốc-cơ đánh lên Thái Nguyên để thu hút chủ lực của ta.
Sau khi tiêu diệt Đông Khê, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Bộ Chỉ huy chiến dịch nhận định địch có thể sẽ chiếm lại Đông Khê để giữ Cao Bằng, hoặc phải đánh lên để đón quân ở Cao Bằng rút lui. Do đó, ta cần “nhử thú dữ vào tròng” để “khép vòng lưới thép” tiêu diệt chúng. Đảng bộ và nhân dân Cao Bằng cùng với cán bộ, chiến sĩ ở ngoài mặt trận thực hiện quyết tâm của Bộ Chỉ huy là tập trung lực lượng tiêu diệt 2 binh đoàn Lơ-pa-giơ và Sác-tông, giải phóng hoàn toàn biên giới.
Ngày 30/9/1950, địch cho binh đoàn Lơ-pa-giơ tiến lên Đông Khê, quân của Sác-tông ở Cao Bằng cũng bắt đầu rút về. Bộ Chỉ huy chiến dịch đã tập trung lực lượng tiêu diệt từng cánh quân địch. Đêm 30/9/1950, binh đoàn ứng cứu của Lơ-pa-giơ từ Thất Khê kéo lên bị quân ta chặn đánh tơi bời. Sáng 3/10/1950, binh đoàn Sác-tông và tên tỉnh trưởng bù nhìn Nông Ngọc Tu rút khỏi thị xã Cao Bằng theo Quốc lộ 4 hy vọng hợp quân được với Lơ-pa-giơ tại Cốc Xả, xã Trọng Con (nay thuộc xã Đông Khê). 9 giờ sáng 03/10/1950, bộ đội ta vào chiếm giữ ngay đầu cầu sông Hiến; thị xã Cao Bằng và tỉnh Cao Bằng hoàn toàn được giải phóng. Sáng 04/10/1950, bộ đội ta tiếp quản Thị xã.
Sau 29 ngày đêm chiến đấu anh dũng với tinh thần quyết chiến, quyết thắng, bộ đội ta đã phá vỡ hoàn toàn hệ thống phòng thủ của địch trên đường số 4. Chiến dịch Biên giới toàn thắng. Kết thúc chiến dịch, ta tiêu diệt và bắt sống trên 8.300 tên địch, tiêu diệt 10 tiểu đoàn, là lực lượng tinh nhuệ nhất, chiếm 41% lực lượng cơ động chiến lược toàn Đông Dương, thu trên 3.000 tấn vũ khí, quân trang, quân giới của địch, giải phóng trên 350.000 dân và 4.500 km2 đất với 5 thị xã, 12 thị trấn và nhiều vùng đất đai quan trọng, khai thông trên 750 km đường biên giới Việt - Trung.
Trong toàn bộ Chiến dịch Biên giới năm 1950, Chiến thắng Đông Khê có ý nghĩa to lớn, là thắng lợi then chốt, mở màn, cổ vũ mạnh mẽ khí thế diệt địch lập công trên khắp các mặt trận, đánh dấu bước tiến mới của cán bộ chỉ huy và bộ đội ta về trình độ đánh công kiên; tạo thế thuận lợi mở ra cục diện mới cho Chiến dịch Biên giới phát triển đến thắng lợi. Từ sau trận Đông Khê, cục diện chiến trường biên giới giữa ta và Pháp thay đổi hoàn toàn có lợi cho ta. Ta liên tiếp giành quyền chủ động mở nhiều trận tiến công lớn, đẩy địch ngày càng lún sâu vào thế phòng ngự bị tiêu diệt. Cục diện chiến trường biên giới thay đổi, và do đó cục diện chiến trường toàn Đông Dương cũng thay đổi. Từ chiến thắng Đông Khê đến thắng lợi hoàn toàn của Chiến dịch Biên giới đã mở ra bước ngoặt lớn đưa cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của ta từ chiến tranh du kích lên chiến tranh chính quy, từ giai đoạn cầm cự sang giai đoạn phản công tiêu diệt địch trên quy mô lớn với những chiến thắng vang dội lớn, góp phần đánh bại hoàn toàn cuộc chiến tranh xâm lược của thực dân Pháp, kết thúc chiến tranh, đem lại hòa bình cho nhân dân Việt Nam và nhân dân Đông Dương.
Với việc nắm chắc tình hình và chuẩn bị mọi mặt chu đáo, các đơn vị của ta lợi dụng địa hình bí mật áp sát Đông Khê, hình thành thế gọng kìm trên hai hướng Bắc - Nam. Đúng 6h00 ngày 16/9/1950, ta tiến hành trận đánh lớn then chốt tiêu diệt cụm cứ điểm Đông Khê. Đông Khê, một căn cứ quan trọng của địch cách Thất Khê 23 km, sau khi bị đánh hồi tháng 5/1950, từ một cứ điểm, địch đã củng cố Đông Khê thành cụm cứ điểm mạnh. Sau hơn hai ngày đêm chiến đấu ác liệt, đến ngày 18/9/1950, quân ta đã tiêu diệt hoàn toàn cụm cứ điểm Đông Khê, diệt trên 300 tên địch, cổ vũ khí thế chiến đấu và tạo ra thế thuận lợi mới cho chiến dịch. Phối hợp với Đông Khê, tại thị xã, quân ta cũng đã nổ súng giam chân và tiêu hao địch. Trong trận mở màn này, xuất hiện nhiều tấm gương chiến đấu và phục vụ chiến đấu dũng cảm. Chiến sĩ La Văn Cầu nhờ đồng đội dùng lưỡi lê chặt đứt cánh tay bị thương của mình tiếp tục xông lên phá lô cốt địch, giương lá cờ đầu của phong trào giết giặc lập công. Đại đội trưởng Trần Cừ, lấy thân mình lấp lỗ châu mai mở đường cho đơn vị xông lên diệt địch. Tiểu đội trưởng Lý Viết Mưu dùng bộc phá đánh sập lô cốt địch đã anh dũng hy sinh. Chiến thắng Đông Khê còn có sự đóng góp không nhỏ của các chiến sỹ dân công hoả tuyến, bám sát và phục vụ kịp thời bộ đội chiến đấu, không ngần ngại hy sinh gian khổ lăn xả vào lửa đạn cứu thương binh đưa về hậu tuyến, tiêu biểu là các chị Đinh Thị Dậu, Triệu Thị Soi, Nguyễn Thị Bé, Đinh Thị Bỏng...
Mất cứ điểm Đông Khê, quân địch rơi vào tình thế vô cùng nguy khốn: Thất Khê bị uy hiếp, Cao Bằng bị cô lập, thế phòng thủ trên đường số 4 lung lay. Quân Pháp buộc phải rút khỏi Cao Bằng theo đường số 4 bằng kế hoạch “hành quân kép”: Một mặt, tổ chức một binh đoàn do Lơ-pa-giơ chỉ huy từ Thất Khê lên chiếm lại Đông Khê để đón quân từ Cao Bằng do Sác-tông chỉ huy rút về; mặt khác, hành binh Phốc-cơ đánh lên Thái Nguyên để thu hút chủ lực của ta.
Sau khi tiêu diệt Đông Khê, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Bộ Chỉ huy chiến dịch nhận định địch có thể sẽ chiếm lại Đông Khê để giữ Cao Bằng, hoặc phải đánh lên để đón quân ở Cao Bằng rút lui. Do đó, ta cần “nhử thú dữ vào tròng” để “khép vòng lưới thép” tiêu diệt chúng. Đảng bộ và nhân dân Cao Bằng cùng với cán bộ, chiến sĩ ở ngoài mặt trận thực hiện quyết tâm của Bộ Chỉ huy là tập trung lực lượng tiêu diệt 2 binh đoàn Lơ-pa-giơ và Sác-tông, giải phóng hoàn toàn biên giới.
Ngày 30/9/1950, địch cho binh đoàn Lơ-pa-giơ tiến lên Đông Khê, quân của Sác-tông ở Cao Bằng cũng bắt đầu rút về. Bộ Chỉ huy chiến dịch đã tập trung lực lượng tiêu diệt từng cánh quân địch. Đêm 30/9/1950, binh đoàn ứng cứu của Lơ-pa-giơ từ Thất Khê kéo lên bị quân ta chặn đánh tơi bời. Sáng 3/10/1950, binh đoàn Sác-tông và tên tỉnh trưởng bù nhìn Nông Ngọc Tu rút khỏi thị xã Cao Bằng theo Quốc lộ 4 hy vọng hợp quân được với Lơ-pa-giơ tại Cốc Xả, xã Trọng Con (nay thuộc xã Đông Khê). 9 giờ sáng 03/10/1950, bộ đội ta vào chiếm giữ ngay đầu cầu sông Hiến; thị xã Cao Bằng và tỉnh Cao Bằng hoàn toàn được giải phóng. Sáng 04/10/1950, bộ đội ta tiếp quản Thị xã.
Sau 29 ngày đêm chiến đấu anh dũng với tinh thần quyết chiến, quyết thắng, bộ đội ta đã phá vỡ hoàn toàn hệ thống phòng thủ của địch trên đường số 4. Chiến dịch Biên giới toàn thắng. Kết thúc chiến dịch, ta tiêu diệt và bắt sống trên 8.300 tên địch, tiêu diệt 10 tiểu đoàn, là lực lượng tinh nhuệ nhất, chiếm 41% lực lượng cơ động chiến lược toàn Đông Dương, thu trên 3.000 tấn vũ khí, quân trang, quân giới của địch, giải phóng trên 350.000 dân và 4.500 km2 đất với 5 thị xã, 12 thị trấn và nhiều vùng đất đai quan trọng, khai thông trên 750 km đường biên giới Việt - Trung.
Trong toàn bộ Chiến dịch Biên giới năm 1950, Chiến thắng Đông Khê có ý nghĩa to lớn, là thắng lợi then chốt, mở màn, cổ vũ mạnh mẽ khí thế diệt địch lập công trên khắp các mặt trận, đánh dấu bước tiến mới của cán bộ chỉ huy và bộ đội ta về trình độ đánh công kiên; tạo thế thuận lợi mở ra cục diện mới cho Chiến dịch Biên giới phát triển đến thắng lợi. Từ sau trận Đông Khê, cục diện chiến trường biên giới giữa ta và Pháp thay đổi hoàn toàn có lợi cho ta. Ta liên tiếp giành quyền chủ động mở nhiều trận tiến công lớn, đẩy địch ngày càng lún sâu vào thế phòng ngự bị tiêu diệt. Cục diện chiến trường biên giới thay đổi, và do đó cục diện chiến trường toàn Đông Dương cũng thay đổi. Từ chiến thắng Đông Khê đến thắng lợi hoàn toàn của Chiến dịch Biên giới đã mở ra bước ngoặt lớn đưa cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của ta từ chiến tranh du kích lên chiến tranh chính quy, từ giai đoạn cầm cự sang giai đoạn phản công tiêu diệt địch trên quy mô lớn với những chiến thắng vang dội lớn, góp phần đánh bại hoàn toàn cuộc chiến tranh xâm lược của thực dân Pháp, kết thúc chiến tranh, đem lại hòa bình cho nhân dân Việt Nam và nhân dân Đông Dương.
Tác giả: Hoàng Mai Trinh, Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh uỷ
Ý kiến bạn đọc
Bạn cần đăng nhập với tư cách là %s để có thể bình luận
Những tin cũ hơn
Video
-
PS: Đảng Bộ tỉnh Cao Bằng - Dấu ấn một nhiệm kỳ, khát vọng vươn xa
-
Bài hát: Hùng thiêng non nước Cao Bằng
-
Những điểm mới của Luật Bảo hiểm xã hội
-
PS: Đảng bộ tỉnh Cao Bằng 95 năm vinh quang tiến bước dưới cờ Đảng
-
PS: Văn nghệ sĩ, trí thức, nhà báo - Tận tâm, tận tiến vì sự nghiệp phát triển tỉnh Cao Bằng
Liên kết Website
Thống kê truy cập
- Đang truy cập36
- Máy chủ tìm kiếm7
- Khách viếng thăm29
- Hôm nay8,784
- Tháng hiện tại136,901
- Tổng lượt truy cập5,879,368
Văn bản - Tài liệu Chuyển đổi số