Phương hướng xây dựng chuẩn mực đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên trong giai đoạn mới

Để xây dựng chuẩn mực đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên trong giai đoạn mới, cần chú trọng tới một số phương hướng như sau:

Thứ nhất, giữ vững bản chất cách mạng, khoa học và nhân văn trong xây dựng chuẩn mực đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên trong giai đoạn mới.

Xây dựng chuẩn mực đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên là yêu cầu tất yếu nhằm xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên đáp ứng yêu cầu, đòi hỏi của tình hình mới, nhất là trong bối cảnh trong nước và quốc tế diễn biến mau lẹ và phức tạp như hiện nay. Chúng ta có thể xây dựng các chuẩn mực đạo đức chung, mang tính bao phủ, đồng thời có những chuẩn mực đạo đức riêng, gắn với đặc thù của từng đối tượng cán bộ, đảng viên. Sự tổng hoà các quy tắc, chuẩn mực đạo đức mới của cán bộ, đảng viên tạo nên phẩm chất, nhân cách của người cộng sản.

Tuy nhiên, việc xây dựng các chuẩn mực đạo đức mới cho cán bộ, đảng viên nhất thiết phải đảm bảo giữ vững bản chất cách mạng, khoa học và nhân văn của nền đạo đức mới mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đã xây dựng, vun đắp và phát triển. Bởi lẽ, bản chất cách mạng, khoa học và nhân văn của đạo đức cách mạng chính là thể hiện tính ưu việt của đảng cộng sản nói chung và Đảng Cộng sản Việt Nam nói riêng, một Đảng không chỉ tiên phong, đại diện cho giai cấp công nhân mà còn đại diện cho toàn thể nhân dân và dân tộc Việt Nam.

Đạo đức cách mạng là hệ thống các quy tắc, chuẩn mực của người cộng sản mà mỗi cán bộ, đảng viên phải phấn đấu tu dưỡng, rèn luyện. Đạo đức cách mạng được xây dựng trên quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, kế thừa và phát huy những giá trị đạo đức truyền thống tốt đẹp của dân tộc, tinh hoa đạo đức nhân loại. Đạo đức cách mạng còn được gọi là đạo đức mới - đạo đức vĩ đại, khác với đạo đức cũ, không phải vì danh vọng cá nhân mà vì lợi ích chung của Đảng, của dân tộc, của loài người, phản ánh lợi ích của giai cấp công nhân và nhân dân lao động trong sự nghiệp đấu tranh để giải phóng mình và giải phóng nhân loại, xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản.

Đạo đức cách mạng đối lập với chủ nghĩa cá nhân, thứ chủ nghĩa tuyệt đối hóa lợi ích cá nhân, đặt lợi ích cá nhân lên trên và lên trước lợi ích của tập thể, của Đảng, của đất nước, của dân tộc. Đạo đức cách mạng cũng không giống đạo đức của các tôn giáo, thủ tiêu đấu tranh để mong chờ sự giải thoát ở thế giới khác sau cái chết. Đạo đức cách mạng là đạo đức do con người xây dựng, vì con người và hướng đến giải phóng con người triệt để trong cuộc sống trần thế... Tất cả những điều đó tạo nên tính cách mạng, khoa học và nhân văn, yếu tố quan trọng góp phần làm nên sức mạnh và sự bền vững của Đảng Cộng sản Việt Nam.

Thứ hai, xây dựng chuẩn mực đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên gắn liền với việc đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.

Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức bắt nguồn từ truyền thống đạo đức của dân tộc Việt Nam, nền tảng đạo đức đã được hình thành suốt chiều dài lịch sử hàng ngàn năm của dân tộc, kế thừa tư tưởng đạo đức phương Đông, tinh hoa đạo đức nhân loại và dựa trên nền tảng của chủ nghĩa Mác - Lênin về đạo đức. Trong thực tế, đạo đức Hồ Chí Minh cùng với phương pháp và phong cách Hồ Chí Minh đã trở thành một trong những nhân tố quan trọng đưa đến sự thành công của cách mạng trong thời kỳ đấu tranh giành độc lập dân tộc cũng như xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa.

Trong những năm qua, học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh đã được triển khai rộng rãi trong toàn Đảng và toàn xã hội, tạo ra sự chuyển biến mạnh mẽ về ý thức tu dưỡng, rèn luyện, học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, nâng cao đạo đức cách mạng cho đội ngũ cán bộ, đảng viên. Thực hiện những quy tắc, chuẩn mực đạo đức mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đã xây dựng và dày công giáo dục cho đội ngũ cán bộ, đảng viên đã và đang tiếp tục góp phần đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống và các tệ nạn xã hội; góp phần thực hiện thắng lợi các nghị quyết của Đảng. Do đó, trong những năm tiếp theo, chúng ta cần tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW, Kết luận số 01-KL/TW của Bộ Chính trị về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.

Đồng chí Võ Văn Thưởng, Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư phát biểu chỉ đạo tại Hội thảo khoa học “Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” ngày 22/5/2022.

Cần phải phát huy được những kết quả đã đạt được, khắc phục những hạn chế, khuyết điểm trong việc thực hiện học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh gắn với thực hiện tốt các nghị quyết, chỉ thị, quy định của Đảng; phát huy tính chủ động, sáng tạo, tinh thần trách nhiệm của cấp ủy các cấp; đổi mới nội dung, hình thức chỉ đạo và tổ chức thực hiện bảo đảm thiết thực, phù hợp, hiệu quả với từng địa phương, đơn vị. Đặc biệt, cấp ủy các cấp phải chỉ đạo, tổ chức thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW gắn chặt với việc thực hiện các Nghị quyết Trung ương, nhất là Nghị quyết Trung ương 4 khóa XIII về đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị; kiên quyết ngăn chặn, đẩy lùi, xử lý nghiêm cán bộ, đảng viên suy thoái về chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” và Quy định số 37-QĐ/TW về những điều đảng viên không được làm, Nghị quyết số 21-NQ/TW Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tăng cường củng cố, xây dựng tổ chức cơ sở đảng và nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên trong giai đoạn mới, Nghị quyết số 28-NQ/TW Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tiếp tục đổi mới phương thức lãnh đạo, cầm quyền của Đảng đối với hệ thống chính trị trong giai đoạn mới…

Cán bộ, đảng viên cần phải tiếp tục học tập và làm theo tư tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, gắn với thực hiện nhiệm vụ chính trị của cơ quan, đơn vị. Cần tăng cường tuyên truyền, tôn vinh các tập thể và cá nhân điển hình trong học tập và làm theo tư tưởng, tấm gương đạo đức của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Ban Chỉ đạo các cấp quan tâm đến việc cung cấp thông tin thường xuyên và tạo điều kiện để các cơ quan báo chí, phát thanh, truyền hình, văn nghệ sỹ… tiếp cận các điển hình tiên tiến, lấy tư liệu, đề tài để sáng tác, góp phần tuyên truyền, động viên, hướng dẫn mọi người trong xã hội noi theo. Tiếp tục đẩy mạnh Cuộc vận động sáng tác các tác phẩm văn học, nghệ thuật, báo chí về Cuộc vận động để làm phong phú, hiệu quả hơn trong công tác tuyên truyền.

Cán bộ, đảng viên là lãnh đạo, quản lý, người đứng đầu các cơ quan, địa phương, đơn vị cần phải nêu gương trong việc học tập, trong tư tưởng và hành động để vận dụng xây dựng các quy tắc chuẩn mực đạo đức cụ thể cho đội ngũ cán bộ, đảng viên gắn với đặc thù công việc.

Cần phải biến việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trở thành hoạt động thường xuyên, thành thói quen, ý thức tự giác của cán bộ, đảng viên và nhiều người dân trong cả nước, gắn với việc thực hiện nhiệm vụ chính trị của từng ngành, từng cấp, từng địa phương, đơn vị góp phần khẳng định vai trò lãnh đạo của Đảng, nâng cao vị thế, uy tín của Đảng; đồng thời, góp phần thúc đẩy thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị trên phạm vi cả nước và ở từng địa phương, giúp Đảng lãnh đạo đất nước hoàn thành vượt mức các chỉ tiêu kế hoạch kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh được tăng cường, chủ quyền quốc gia được giữ vững, công tác đối ngoại ngày càng được mở rộng và đi vào chiều sâu, vị thế, uy tín của đất nước tiếp tục được nâng cao trên trường quốc tế.

Thứ ba, xây dựng chuẩn mực đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên cần đảm bảo sự thống nhất trong toàn Đảng.

Đảng Cộng sản Việt Nam là đảng cầm quyền, chịu trách nhiệm về toàn bộ những vấn đề diễn ra trong xã hội. Vì vậy, công tác xây dựng Đảng không chỉ có tính chất quyết định đối với vai trò lãnh đạo của Đảng, sự phát triển của đất nước, mà còn có quan hệ trực tiếp tới tình trạng suy thoái đạo đức của đội ngũ cán bộ, đảng viên. Xây dựng chuẩn mực đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên đòi hỏi phải có sự thống nhất trong toàn Đảng, từ Trung ương đến địa phương, các tổ chức cơ sở Đảng và đội ngũ cán bộ, đảng viên. Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh: Đảng tuy có nhiều đảng viên, song khi tiến hành nhiệm vụ cách mạng thì chỉ như một người, trong Đảng không cho phép có tình trạng “trống đánh xuôi, kèn thổi ngược”.

Xây dựng chuẩn mực đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên cần phải được thay đổi từ trong nhận thức cho đến hành động. Đảng viên và các tổ chức đảng phải thực sự nhận thức được sự cần thiết, vai trò sống còn của đạo đức đối với sự cầm quyền của Đảng; nhận thức được các chuẩn mực đạo đức không thể thiếu khi mang danh hiệu người cộng sản và sứ mệnh gánh vác trách nhiệm với cộng đồng. Chỉ khi nào, trong nhận thức và hành động của cán bộ, đảng viên có những chuyển biến tích cực thì khi đó đạo đức của Đảng mới có được bảo vệ, nguy cơ suy thoái mới được đẩy lùi.

Xét về quy trình lãnh đạo, xây dựng chuẩn mực đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên trong tình hình mới phải được thể hiện từ trong chủ trương, đường lối, nghị quyết của Đảng đến việc thực hiện các quyết sách tổ chức thực hiện đảm bảo sự thống nhất và tính chặt chẽ. Khi tổ chức thực hiện phải tiến hành kiểm tra, giám sát từ trên xuống và từ dưới lên, từ trong và và từ ngoài vào, báo cáo thường xuyên để kịp thời điều chỉnh, bổ sung trong quá trình lãnh đạo.

Xét về đối tượng thực hiện, xây dựng chuẩn mực đạo đức cách mạng thực sự bắt đầu từ cán bộ, đảng viên. Tuy nhiên, không thể không nói đến vai trò quan trọng của các tổ chức đảng, nhất là vai trò của những tổ chức cơ sở đảng trong tuyên truyền, giáo dục đạo đức, trong nghiên cứu, học tập lý luận chính trị; trong phát huy dân chủ trong Đảng và trong nhân dân; phát huy vai trò của tự phê bình và phê bình; trong công tác cán bộ; kiểm tra, giám sát...

Thứ tư, xây dựng các chuẩn mực đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên phải đặt trong tổng thể xây dựng Đảng song song với việc tăng cường xây dựng môi trường văn hóa, đạo đức trong toàn xã hội.

Trong những năm qua, quán triệt và vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh vào công tác xây dựng Đảng, Đảng Cộng sản Việt Nam đã không ngừng được củng cố vững mạnh, lãnh đạo nhân dân hoàn thành những nhiệm vụ vẻ vang. Tuy nhiên, một thời gian dài, trong lý luận và thực tiễn về công tác xây dựng đảng, Đảng chưa thực sự quan tâm đầy đủ tới vấn đề cốt tử đó là xây dựng Đảng về đạo đức. Nội dung xây dựng Đảng về đạo đức được lồng vào các nội dung khác của công tác xây dựng Đảng. Trong điều kiện Đảng cầm quyền, đây là sự thiếu sót lớn dẫn đến hệ lụy đó là suy thoái về đạo đức của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên.

Chủ tịch Hồ Chí Minh đến thăm và nói chuyện với một đơn vị bộ đội tham gia Chiến dịch Điện Biên Phủ năm 1954

Trong những năm tiếp theo, xây dựng các chuẩn mực đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên phải phải đặt trong tổng thể xây dựng Đảng về tư tưởng, chính trị, tổ chức, đạo đức và cán bộ. Những nội dung này có quan hệ mật thiết với nhau, tạo nên bản chất cách mạng, khoa học, nhân văn và sức chiến đấu của Đảng. Những chuẩn mực đạo đức cách mạng của người cộng sản góp phần rất quan trọng trong xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng và tổ chức và cán bộ, phòng ngừa và đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong một bộ phận cán bộ, đảng viên.

Tuy nhiên, cần phải xác định một cách rõ ràng, xây dựng Đảng về đạo đức, trong đó có xây dựng và thực hiện các chuẩn mực đạo đức của cán bộ, đảng viên vừa là một phương diện hợp thành của nội dung xây dựng Đảng, vừa là một đảm bảo cho tính vững chắc của xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng, tổ chức và cán bộ. Xây dựng Đảng về đạo đức làcốt lõicủa xây dựng Đảng về văn hóa, trong đó nổi bật làvăn hóa chính trị thể hiện ở các hoạt động và các mối quan hệ trong và ngoài Đảng. Không có đạo đức thì mọi nỗ lực xây dựng đảng về chính trị, tư tưởng, tổ chức và cán bộ không thể thành công, không thể phát huy được tác dụng, ảnh hưởng của nó trong Đảng và trong xã hội.

Cùng với đó, xây dựng các chuẩn mực đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên cũng phải gắn với việc tăng cường xây dựng môi trường văn hóa, đạo đức trong toàn xã hội. Đạo đức tốt đẹp của Đảng, của cán bộ, đảng viên nếu được xây dựng và củng cố không ngừng sẽ tạo ra sức lan tỏa lớn, những hiệu ứng tích cực đối với đạo đức trong toàn xã hội. Ngược lại, đạo đức trong toàn xã hội, từ gia đình, nhà trường, cơ quan, công sở… sẽ là những môi trường thuận lợi cho cái tốt, cái đẹp phát triển và hạn chế những cái xấu, cái phi đạo đức.

Thứ năm, xây dựng và thực hiện các chuẩn mực đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên gắn với vai trò gương mẫu của người đứng đầu.

Thực tế cho thấy, ở cấp ủy, tổ chức Đảng nào có người đứng đầu luôn gương mẫu, chí công vô tư, trong sáng về đạo đức thì cấp ủy, tổ chức Đảng đó luôn đoàn kết, thống nhất, phát huy tốt vai trò lãnh đạo và ở đó cũng không có hoặc có rất ít hiện tượng đảng viên suy thoái về đạo đức, lối sống. Quan điểm này ngày càng trở nên quan trọng trước những bước ngoặt của cách mạng, khi những biến cố chính trị đang làm thay đổi tình hình một cách mau lẹ, khôn lường.

Hiện nay, suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống diễn ra trước hết trong đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ có chức, có quyền. Không ít cán bộ lãnh đạo, quản lý bị suy thoái đạo đức do không giữ vững được bản lĩnh chính trị và phẩm chất cách mạng, bị các thế lực thù địch lôi kéo, mua chuộc, bị cám dỗ trước những lợi ích vật chất tầm thường, thiếu gương mẫu trong thực hiện các nghĩa vụ công dân, trách nhiệm của người đảng viên... Những biểu hiện đó tạo ra hiệu ứng tiêu cực trong hàng ngũ cán bộ, đảng viên cấp dưới, làm ảnh hưởng lớn đến sự nhìn nhận, đánh giá của nhân dân với Đảng.

Hồ Chí Minh yêu cầu, trước hết cần phải đề cao tính tiên phong, gương mẫu, tự tu dưỡng, rèn luyện của người đứng đầu các tổ chức đảng. Người đứng đầu cấp ủy, tổ chức Đảng phải gương mẫu về đạo đức, lối sống cho cán bộ, đảng viên noi theo; đảng viên đi trước phải làm gương cho đảng viên đi sau; đảng viên giữ cương vị, chức vụ càng cao thì phải càng gương mẫu, trong sáng về đạo đức. Có như vậy, công tác xây dựng Đảng về đạo đức nói chung, xây dựng và thực hiện các quy tắc và chuẩn mực đạo đức cho cán bộ, đảng viên mới đạt hiệu quả, thiết thực./.